De WBVG staat voor de uitdaging haar bezit de komende jaren -waar mogelijk- te verduurzamen. Dat kunnen we niet alleen en ook kunnen we nog niet de financiële consequenties voor de woonlasten overzien. Aangezien lage en betaalbare huren voor de bewoners van groot belang zijn kiezen enkele panden ervoor om zélf te investeren in verduurzaming. Dit kán zelfs op de lange termijn aantrekkelijker zijn dan investeringen via de WBVG.
Onderstaand verhaal is het verhaal van de Dobbelmann, ons monumentale kloostercomplex in Nijmegen. De bewoners zijn een interessante pilot gestart om te kijken of het plaatsen van lexan achterzetbeglazing een positief effect heeft op de gasrekening. Het lexan is zelf aan te brengen en hierdoor stúkken goedkoper dan dun dubbelglas of monumentenglas. Een mooi staaltje doe-het-zelf mentaliteit en ook voor ons interessant om te volgen, we zijn erg benieuwd naar de bevindingen en besparingen over een jaar… In onderstaand stukje gaat een van de bewoners dieper in op het project.
Verduurzaming met achterzetbeglazing in het Dobbelmannklooster
Het Dobbelmannklooster in Nijmegen is een monumentaal complex in eigendom van de WBVG. Reguliere verduurzaming van monumenten is vaak om monumentale dan wel economische redenen niet haalbaar. Bij verduurzaming van ons complex gaat het op de eerste plaats om isolatie van de buitenschil. Het complex is tijdens de verbouwing in 1988 voorzien van vloer-, muur- en dakisolatie. De ramen zijn nog enkel glas. Isolerende beglazing staat nu daarom als eerste op de agenda. De bewonersstichting heeft een eigen groenfonds opgebouwd en een budget voor verdere verduurzaming van het complex, dit om de woonlasten in de toekomst beperkt te houden. Het geld kan maar een keer uitgegeven worden en de kosten moeten binnen het budget blijven. De gemeente heeft eisen neergelegd voor het toe te passen isolerend glas, te weten dun (monumenten) glas zodat er niet al te veel van het historische raamhout in de sponningen hoeft te worden verwijderd.
De verduurzamingscommissie van de bewoners heeft meerdere offertes aangevraagd om het complex van isolerend glas te voorzien. De offertes betroffen het aanbrengen van zowel dun dubbelglas als monumentaal dubbel glas (monumentenglas). Dat laatste is getrokken glas met een zachte, onregelmatige spiegeling.
Ondanks dat er bij de realisatie weinig zelfwerkzaamheid komt kijken (het is vakwerk en deels werk op hoogte) passen de offertes net binnen het budget. Probleem echter zijn de kleine lettertjes die in de offertes staan. Bij tegenslag -lees: onvoorziene omstandigheden- kan de rekening hoger uitvallen…. Om ervaring op te doen met zo’n grote uitgave is in de laatste jaren in een deel van het complex een -goedkoper- verduurzamingsproject met regenwaterhergebruik uitgevoerd. Dit project heeft ons geleerd dat de post onvoorzien behoorlijk kan uitlopen! Waar de bewoners ook van schrokken is dat isolerend glas een theoretische levensduur van twintig jaar heeft en er over pak ‘m beet twintig jaar een nieuwe investering nodig is.
Vervolgens is de verduurzamingscommissie gaan kijken naar alternatieven. Zowel bij het toepassen van monumentenglas als bij het toegestane 9 mm. HR++ dubbelglas is de isolatiewaarde lager dan wat maximaal haalbaar is (HR+++, triple glas). Alternatieven met een lagere (of nagenoeg gelijke) isolatiewaarde komen daardoor ook in aanmerking. Bij het zoeken naar een alternatief kwam het toepassen van voor- of achterzetramen ter sprake. Bij het aanbrengen van een enkel- of dubbelglas ruit aan de buitenzijde spreekt men van voorzetramen. Bij het aanbrengen van enkel glas of dubbel glas aan de binnenzijde van het kozijn spreekt men van achterzetramen. Voorzetramen aan de buitenkant mogen vanwege het monumentale karakter niet, blijft achterzetbeglazing over. Achterzet ramen zijn mogelijk met complete kozijnen die tegen een bestaand kozijn gemonteerd worden. Dit is een optie die minstens even duur uitvalt als het aanbrengen van monumenten-of dubbel glas. Een goedkopere optie is het aanbrengen van een extra glasplaat of kunststof plaat op het raam zelf. Zo’n plaat kan met enkele “clipjes” op het bestaande kozijn aangebracht worden en gemakkelijk worden losgehaald indien nodig. Ook wordt er aan het monumentale kozijn niets gewijzigd (op enkele schroefgaatjes na).
Er zijn -zelfs bij de officiële instanties- geen goede referenties te vinden over de isolatiewaarde van achterzetbeglazing dus is er een pilot opgezet in één van de wooneenheden. In theorie moet deze oplossing met achterzetbeglazing de isolatiewaarde van monumentglas of 9 mm. HR++ benaderen. Voor de pilot is een wooneenheid gekozen waar al geruime tijd het gasgebruik via de website mindergas.nl wordt bijgehouden. Zo kan in november 2020 het effect op het energie gebruik te zien zijn. Het met zelfwerkzaamheid aanbrengen van achterzetbeglazing voor deze hele eenheid (5 grote kozijnen) is even duur als het voorzien van isolerend glas op 1 kozijn. Omwille van het gewicht is gekozen voor 4mm kunststof Lexan achterzet. Sommige ramen kunnen het gewicht van een 4mm dikke glasplaat niet dragen. Lexan wordt o.a. toegepast als veiligheidsglas en voor afschermingskappen van machines.
Het aanbrengen van achterzetbeglazing is een klus die goed in zelfwerkzaamheid te doen is. Je hoeft alleen maar wat clipjes aan te brengen op het kozijn en glasband op de Lexanplaat. Lexan heeft als nadeel dat het 5% minder licht door laat, iets wat de bewoners niet waarnemen. Bij droog schoonmaken is Lexan krasgevoelig. Lexan is een duurdere kunststofsoort maar is op dit moment niet duurder dan bijvoorbeeld plexiglas. Mocht er iets misgaan met een achterzetplaat dan is deze relatief goedkoop te vervangen. Lexan wordt op maat aangeleverd door bedrijven die de platen speciaal voor dit doel aanleveren. Het door ons bestelde Lexan komt via perlaplast-kunststofshop.nl. De bewoners zijn tevreden over de informatie en de service van dit bedrijf.
De eerste resultaten zijn veelbelovend. De meetresultaten van de afgelopen maanden geven een gasbesparing aan die varieert tussen de 7 en 28 % per week, waarbij het mindergas.nl programma rekening houdt met ‘graaddagen’. Door gebruik te maken van graaddagen kunnen periodes in verschillende jaren met elkaar vergeleken worden. Het wooncomfort is sterk verbeterd, er is geen koudeval meer bij de ramen. Ook is er geen condens meer, dat kun je goed zien op de foto die begin januari genomen is toen één raam wel en het andere raam niet voorzien was van achterzetbeglazing. Ook kun je op deze foto goed zien hoe de Lexanplaat met clipjes is aangebracht.
Tot slot, de regel is “isoleren is ventileren”. De bewoners hebben bewust nog niet aan kierdichting gedaan. Om het binnenklimaat in de gaten te houden hebben ze een gecombineerde CO2-, vocht- en temperatuurmeter gekocht. Ook wordt de fijnstofconcentratie in huis gemeten. Voor het aanbrengen van ventilatie-units met warmteterugwinning onder de ramen wordt vooralsnog door de gemeenteambtenaar een negatief advies afgegeven vanwege het monumentale karakter van het pand. Bij achterzetbeglazing wordt door bouwkundigen aangeraden om een aantal klein gaatjes te boren van de ontstane tussenruimte naar de buiten- of binnenlucht om condens in de tussenruimte te voorkomen. De bewoners hebben dit (nog) niet gedaan. De diverse deskundigen spreken elkaar tegen. De een zegt dat het gaatje naar binnen moet en de ander dat het gaatje naar buiten moet. Over de grootte van het gaatje lopen de meningen ook uit een. Van 2mm tot 16mm al dan niet voorzien van wat watten om de luchtstroom door het gaatje af te zwakken. Ook wordt gesproken over silicagel in de tussenruimte om een eventueel vochtprobleem op te lossen, dit materaal absorbeert vocht. De bewoners hebben besloten te wachten tot er zich condens voordoet. Zij gaan er van uit dat er ergens in de afdichting tussen achterzetplaat en kozijn wel luchtlekken zijn. Ondertussen wordt bij officiële instanties zoals het ISSO en SBR en onderwijsinstellingen verder navraag gedaan. Zo nodig worden de gaatjes later alsnog aangebracht.
